Rehabilitacja po operacji łąkotki

  

Głównym celem usprawniania łąkotki po zabiegu operacyjnym (np szycie) jest kontrola stanu gojenia urazu oraz przywrócenie pełnej funkcji stawu kolanowego. Program ćwiczeń powinien być dostosowany indywidualnie. Czas przechodzenia na kolejne etapy jest umowny, zależny od typu, lokalizacji, wielkości uszkodzenia, powikłań, wieku pacjenta. Zewnętrzne uszkodzenia, ze względu na lepsze unaczynienie wykazują szybszą tendencje gojenia. Podczas gdy wewnętrzne, o mniej unaczynionej strukturze goją się dużo gorzej. Jest to związane z różnicą w budowie anatomicznej stawu kolanowego po obu stronach. Po stronie zewnętrznej łąkotka, więzadło boczne poboczne oraz torebka stawowa nie są zrośnięte, zaś po stronie wewnętrznej wszystkie te struktury są wspólnie połączone. Fizjoterapeuta powinien pamiętać także o korygowaniu planu usprawniania w przypadku postępowania z jednoczesnym szyciem łąkotki i rekonstrukcji więzadeł.

 Aby rehabilitacja była efektywniejsza i szybsza, należy pacjenta odpowiednio przygotować przed zabiegiem. Korzysta się wówczas ze wszystkich dostępnych ćwiczeń w celu: 

- uzyskania jak największego, symetrycznego zakresu ruchu (szczególnie przeprostu)

- uzyskanie maksymalnej możliwej siły mięśniowej

- nauka prawidłowego chodu lub chodzenia o kulach

- ćwiczenia propriocepcji w warunkach bezpiecznych

- rozciągania mięśni kończyny dolnej

Rehabilitacja po zabiegu 0 – 3 tydzień

Obecnie proponuje się opuszczenie szpitala w pierwszej dobie po operacji. Zwraca się uwagę na zabezpieczenie przeprostu oraz zakresu zgięcia w kolanie. Zabezpiecza to łąkotkę stwarzając warunki lepszego leczenia. Wykorzystuje się specjalną ortezę stawu kolanowego. Pierwsze 2 tygodnie orteza powinna być noszona być 24 godziny a przez kolejne 4 tylko w dzień (chyba, że nie odzyskano pełnego wyprostu). Zaraz po operacji ortezę ustawia się w zakresach: 0 stopni wyprostu i 90 stopni zgięcia. Należy zaznaczyć, że w pewnych przypadkach można odstąpić od stosowania ortezy w przypadku uszkodzeń zewnętrznych części łąkotki. W tym czasie nie obciąża się operowanej nogi w trakcie chodzenia o kulach. Chodzenie oraz utrzymywanie pozycji pionowej (pionizacja) powinno trwać maksymalnie 2 godziny w ciągu doby. Zaleca się wprowadzenie terapii zimnem np protokół P.R.I.C.E MM. Osoby korzystające z pomocy gabinetu rehabilitacji mogą  stosować krioterapię. 

Częściowe obciążenie wprowadza się w przeciągu pierwszych kilku tygodni po zabiegu. Jest to nacisk nogi operowanej ok 20% wagi ciała. Na filmie pokazuję jak dokładnie dobrać odpowiednie obciążenie.

Na początek używa się dwóch kul łokciowych. Następnie etapami przechodzi się na jedną. W przypadku uszkodzeń po stronie zewnętrznej, pełne obciążenie wprowadza się znacznie szybciej (np już po 3 tygodniach). W przypadku uszkodzeń wewnętrznych pełne obciążenie następuje w okresie 6-8 tygodni. Siła nacisku (obciążenie) i czas używania kul uzależniona jest nie tylko od rodzaju uszkodzenia, ale także od indywidualnego przebiegu rehabilitacji.

Zabiegi z fizykoterapii i kinezyterapii wprowadza się jak najszybciej. Ich uzupełnieniem jest świadome wykonywanie indywidualnie dobranych ćwiczeń w warunkach domowych. Warto stosować okład z lodu na operowany staw co 2 - 4 godziny na ok 8 min, a następnie z uniesioną kończyną odpoczywać 20 min. Kończyna operowana powinna być w ciągu dnia uniesiona tak, aby kolano znajdowało się powyżej biodra a stopa powyżej kolana.

Profesjonalna fizjoterapia powinna wprowadzać zgodnie z zaleceniami lekarza i fizjoterapeuty:

- ćwiczenia bierne w zakresie bez bólu przy udziale fizjoterapeuty, do otrzymania pełnego wyprostu 

- ruchy samowspomagane

- ćwiczenia czynne zgięcia i wyprostu stawu kolanowego

-  ćwiczenia m czworogłowego i mięśni zginaczy stawu kolanowego

-  ćwiczenia mięśni przywodzicieli stawu biodrowego

- ćwiczenia mięśni pośladków na piłce

- elektrostymulacja mięśnia

-  nauka chodzenia o kulach, pionizacja i chłodzenie

- rozciąganie mięśni: zginaczy stawu kolanowego, przywodzicieli i prostowników biodra, mięśni łydki, mięśni przywodzicieli, mm. biodrowo – lędźwiowych, pasma biodrowo - lędźwiowego,

- mobilizacja rzepki

- masaż klasyczny mięśni uda (przód i tył)

Zalecenia domowe: utrzymywanie kończyny wyprostowanej powyżej poziomu biodra, chłodzenie co dwie godziny 10 minut, napięcia izometryczne mięśnia czworogłowego, ćwiczenia zakresu ruchomości, lekki stretching według zaleceń fizjoterapeuty, okłady z lodu.

4 – 6 tydzień

 

 Kolejnym etapem terapii jest trening propriocepcji czyli czucia głębokiego. To specjalistyczne ćwiczenia które, należy wprowadzać tak szybko jak to możliwe. Na początek ćwiczenia wykonuje się przy pomocy kul, następnie ćwiczenia czucia głębokiego przyjmują bardziej dynamiczny charakter, by zbliżyć ich intensywność do treningu sportowego.

Ważnym elementem jest trening mięśni, który w łatwej formie rozpoczyna się w pierwszej dobie po zabiegu. Zwraca się szczególną uwagę na dobór obciążenia i zakres ruchu, w jakim wykonujemy ćwiczenia. Powinny być ograniczone być do 60 stopni zgięcia w stawie kolanowym, co chroni tylny róg łąkotki.

Pozostałe zabiegi w tym czasie to:

- kontynuacja ćwiczeń ze stopniowo zwiększanym obciążeniem (guma rehabilitacyjna, ciężarki)

- nauka chodu ze stopniowym obciążaniem

- rower stacjonarny bez lub z lekkim obciążeniem

- stanie na jednej nodze na niestabilnym podłożu

- wypady na wprost z lekkim ugięciem kolana

- ćwiczenia na bieżni, basenie

Po 6 tygodniach można za zgodą lekarza powoli odkładać. Bezpieczny sposób omówiłem w filmach: